Τι είναι ο αυτισμός;
Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Εντάσσεται στην κατηγορία των Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από σοβαρά ελλείμματα σε πολλούς τομείς της ανάπτυξης.
Το κάθε άτομο μπορεί να εμφανίζει διαφορετικά χαρακτηριστικά από ένα άλλο και οι δυσκολίες του να διαφοροποιούνται στους τομείς της γλώσσας, της κοινωνικοποίησης, της επικοινωνίας και της αισθητηριακής επεξεργασίας. Η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος(ΔΑΦ) συνοδεύει το άτομο καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ενώ η έγκαιρη διάγνωση και πρώιμη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει και να βελτιώσει σημαντικά τις δεξιότητές του.
Τα κύρια πρώτα σημάδια είναι:
Δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του
Χάνει δεξιότητες που είχε κατακτήσει/σταματά ξαφνικά να μιλά
Δεν έχει κατάλληλη βλεμματική επαφή
Συγκεντρώνεται σε μέρη παιχνιδιών ή αντικειμένων
Δεν μοιράζεται κάτι που το ενδιαφέρει(να κοιτά/να δείχνει)
Δεν μιλάει καθόλου ή δεν μπαμπαλίζει μέχρι 16μηνών
Δυσκολεύεται να κατανοήσει ή να χρησιμοποιήσει χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου
Δεν παίζει κατάλληλα με τα παιχνίδια του ή δεν έχει συμβολικό παιχνίδι έως 24μηνών
Εμφανίζει επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή κινήσεις σώματος
Επαναλαμβάνει λέξεις, φράσεις δίχως νόημα- ηχολαλία
Αρέσκεται να παίζει μόνο του
Δυσκολεύεται στις αλλαγές της ρουτίνας του
Επιλέγει να παίζει με συγκεκριμένα παιχνίδια ή αντικείμενα και τα τοποθετεί στη σειρά, τα ανοιγοκλείνει
Κάποια από τα σημάδια αυτισμού σε παιδιά σχολικής ηλικίας είναι:
Επαναλαμβάνουν λέξεις που άκουσαν αντί να ανταποκρίνονται σε αυτές
Αναφέρονται στον εαυτό τους σε β' ή γ' ενικό π.χ. ο Νίκος (αντί για εγώ)
Χρησιμοποιούν περίεργες ή ασυνήθιστες λέξεις
Παράγουν ομιλία μόνο όταν επιθυμούν κάτι π.χ. το αγαπημένο τους παιχνίδι ή φαγητό
Αποφεύγουν να παίζουν με άλλα παιδιά
Προσπαθούν αδέξια να συναναστραφούν με άλλα παιδιά π.χ. επιθετικά
Τα υπόλοιπα παιδιά δυσκολεύονται να τα καταλάβουν
Παρουσιάζουν υπερδιέγερση συναισθημάτων όταν περιβάλλονται από πολύ κόσμο
Είναι ετοιμόλογοι π.χ. κάνουν εύκολα κριτική
Η σχέση τους με τους ενήλικες είναι είτε απούσα είτε έντονη
Χρειάζονται το δικό τους χώρο για να αποστασιοποιούνται
Δυσκολεύονται να περιμένουν τη σειρά τους
Δυσκολεύονται να συνεργαστούν με άλλα παιδιά
Δεν μπορούν να παίξουν παιχνίδια ρόλων
Δεν επιθυμούν πολύ μεγάλους χώρους π.χ. προαύλιο - περιφέρονται στις άκρες
Αντιδρούν αν αλλάξει η ρουτίνα και το πρόγραμμά τους
Έχουν ασυνήθιστα χαρακτηριστικά π.χ. πολύ καλή μνήμη
Δεν τους αρέσουν οι έντονοι ήχοι, κάποιες αισθήσεις, οι γεύσεις ορισμένων φαγητών ή είναι επιλεκτικοί
Τα παραπάνω σημάδια οφείλονται στις έντονες δυσκολίες στην Πραγματολογία (προ-λεκτική, μη-λεκτική, λεκτική) που εμφανίζουν τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού.
Σε ποια είδη πραγματολογίας εμφανίζουν δυσκολίες τα άτομα αυτά;
Προβλήματα στην μάθηση από την εμπειρία και γνώση για τον κόσμο
Δυσκολίες στην αποκωδικοποίηση των πληροφοριών από το επικοινωνιακό πλαίσιο, οι οποίες είναι απαραίτητες για την κριτική σκέψη, εξαγωγή συμπεράσματος (θεωρία της κεντρικής συνοχής)
Δυσκολίες στη γνωστική επεξεργασία των πληροφοριών χρησιμοποιώντας την αφαιρετική σκέψη (θεωρία της συσχέτισης)
Δυσκολίες στην επιλογή της κατάλληλης πληροφορίας από το επικοινωνιακό πλαίσιο (θεωρία της ιεράρχησης των ερεθισμάτων)
Δυσκολίες στην κατανόηση του ότι ο άλλος έχει σκέψεις, επιθυμίες, έτσι ώστε να καθορίσει τι είναι κατάλληλο για αυτόν (θεωρία του νου)
Όμως ποιες διεργασίες είναι απαραίτητες για την εξέλιξη των ατόμων με ΔΑΦ;
ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ
Η Θεωρία του νου είναι η ικανότητα που έχει το άτομο να αντιληφθεί τις νοητικές λειτουργίες των άλλων ανθρώπων όπως τις προθέσεις, τις επιθυμίες και πεποιθήσεις, τις ανάγκες που έχουν οι οποίες μπορεί να είναι διαφορετικές από τις δικές του.
Για αυτό το λόγο το άτομο με ΔΑΦ δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει καταστάσεις που καλείται να προβλέψει τη συμπεριφορά του άλλου, να αντιληφθεί την πρόθεσή του, να καταλάβει τι είναι αυτό που του προκαλεί κίνητρο, να εξάγει ένα συμπέρασμα, να κατανοήσει τα συναισθήματά του ίδιου αλλά και του άλλου, να κατανοήσει πότε κάποιος προσποιείται ή αυτοσαρκάζεται και να διαφοροποιήσει τη πραγματικότητα με τη φαντασία.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ
Η κεντρική συνοχή είναι η ικανότητα που έχει το άτομο να συλλέξει τις κατάλληλες πληροφορίες από το περιβάλλον του με σκοπό να βγάλει νόημα ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται. Καθώς λαμβάνει τις πληροφορίες καλείται να τις ταξινομήσει, να ξεχωρίσει τις σημαντικές από τις ασήμαντες και να εξάγει ένα συμπέρασμα.
Για αυτό το λόγο το άτομο με ΔΑΦ δυσκολεύεται να κατανοήσει τους ιδιωματισμούς και τη μεταφορική χρήση της γλώσσας, να κατανοήσει και να ακολουθήσει κανόνες συμπεριφοράς ανάλογα με το πλαίσιο, να συσχετίσει και να γενικεύσει τις γνώσεις του, να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα και να διατηρεί την προσοχή του.
ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Η εκτελεστική λειτουργία είναι η ικανότητα να χρησιμοποιούμε διάφορες τεχνικές με σκοπό την επίλυση προβλημάτων. Επίσης αφορά τον σχεδιασμό δράσης, την ευελιξία στη συμπεριφορά, τον αυτοέλεγχο και την τροποποίηση του σχεδίου σε περιπτώσεις μη αναμενόμενες.
Για αυτό το λόγο το άτομο με ΔΑΦ δυσκολεύονται να ξεκινήσουν ή να διατηρήσουν μια συζήτηση με άλλα άτομα, δυσκολεύονται αρκετά στην κοινωνική μίμηση και στο αυθόρμητο παιχνίδι με ρόλους. Η αδυναμία στην οργάνωση του χώρου, του χρόνου καθώς και η ακαμψία στην προσαρμοστικότητα δημιουργεί δυσκολίες στην καθημερινότητά τους, όπως στην οργάνωση σχολικής τσάντας και δραστηριοτήτων.
ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
Η θεωρία της συστηματοποίησης είναι η ικανότητα να συλλέγουμε πληροφορίες ώστε να δημιουργούμε συστήματα πιθανοτήτων και να τις κατηγοριοποιούμε, έτσι ώστε να ιεραρχούμε το εκάστοτε ερέθισμα και να δρούμε ανάλογα.
Για αυτό το λόγο τα άτομα με ΔΑΦ εμφανίζουν στερεοτυπίες, εμμονή στις ομοιότητες και στη ρουτίνα, περιορισμένα ενδιαφέροντα και αδυναμία στη γενίκευση των πληροφοριών.
Οφείλουμε ως θεραπευτές ή φροντιστές ατόμων με ΔΑΦ να γνωρίζουμε ποιες είναι οι διεργασίες που απαιτούνται για την εξέλιξή τους, να προσαρμόζουμε το θεραπευτικό μας πλάνο και να το εξατομικεύουμε. Πρωταρχικό στόχο έχουμε την ομαλή ένταξή τους στο κοινωνικό και μαθησιακό πλαίσιο, με σεβασμό και πολύ πολύ αγάπη! Μαρία Γιαννακουλοπούλου,
Λογοθεραπεύτρια
Comments